"Να τους δώσουμε να καταλάβουν πως ο σοσιαλισμός είναι δύσκολο πράμα ακριβώς γιατί είναι μεγάλο πράμα. Δε φτάνει να πάρεις την εξουσία. Χρειάζεται να ζυμώσεις ξανά τον άνθρωπο που τον έπλασαν οι αιώνες, και να φτιάξεις απ’ την αρχή, καινούργιο…"
( "...και το τρένο τραβούσε για τα ξεχερσώματα")

Πέμπτη 18 Ιουλίου 2013

Ο κατάλογος με τα ονόματα των κομμουνιστών εξόριστων που δραπέτευσαν από τον Αη Στράτη στις 17/6/1943

Γ. Φαρσακίδη: "Εξόριστοι στο σύρμα"


Απ’ όσο είναι σε θέση να γνωρίζει και το ιστολόγιο, από όταν άρχισε να χρησιμοποιείται  ο Αη Στράτης ως τόπος εξορίας (κατά πάσα πιθανότητα το 1929) μέχρι τον Ιούνη του 1943, έγιναν δυο επιτυχημένες αποδράσεις εξόριστων κομμουνιστών. Η πρώτη τον Σεπτέμβρη του 1936, στην οποία συμμετείχαν οι Τάκης Φίτσιος, Απόστολος Γκρόζος και Μάρκος Βαφειάδης και για την οποία λέγεται πως συνέβαλε και ο Θανάσης Κλάρας (αργότερα Άρης Βελουχιώτης). Η δεύτερη απόδραση  από το νησί του μαρτυρίου έγινε στις 14 Ιούλη του 1940, με εντολή της καθοδήγησης του ΚΚΕ και συμμετείχαν οι Μ. Ζαχαράτος, Γ. Γουλημάρης, Σπ. Καλοδίκης, Θαν. Στράτζαλης, Ιάκ. Γαβριηλίδης, Θεόφ. Παλιούρας, Κ. Γαμβέτας και Παν. Σιαντής.

Αυτά τα στοιχεία βρίσκονται καταγεγραμμένα στο βιβλίο του Κώστα Γκριτζώνα «Κόκκινοι Δραπέτες, 1920-1940»  (εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα 1985), από το οποίο πήραμε και τα στοιχεία που παραθέτουμε στη συνέχεια.

Η τρίτη -και πιο μαζική- απόδραση από τον Αη Στράτη πραγματοποιήθηκε τη νύχτα της 17ης Ιούνη του 1943 (στο βιβλίο αναγράφεται ως ημερομηνία της απόδρασης η 17η του Ιούλη) μετά από εντολή και με την καθοδήγηση του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ και στην οποία  έχουμε αναφερθεί πιο αναλυτικά σε ανάρτησή μας ΕΔΩ. Σήμερα θα αναφερθούμε στα ονόματα αυτών που συμμετείχαν στην απόδραση. Ανάμεσά τους και ο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης).

Ο Κώστας Γκριτζώνας γράφει πως συνέταξε τον κατάλογο με τα ονόματα των δραπετών σε συνεργασία με τους  φίλους του Γ. Βουρνά, Ν. Βέτση και Δημήτρη Ζιάκα (και οι τρεις πήραν μέρος στην απόδραση), από την προσωπική μαρτυρία του Γιάννη Βαΐτση (επίσης συμμετείχε στην απόδραση) που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εθνική Αντίσταση» (Δεκέμβρης 1963) και από άλλες πληροφορίες. Και προσθέτει:

«Παρά την προσοχή που δόθηκε να αποφευχθούν λάθη, δεν αποκλείεται και πάλι να υπάρχουν και ανακρίβειες.. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να βρεθεί τρόπος να διορθωθούν, ώστε ο κατάλογος εκείνων των δραπετών να γίνει πλήρης και απόλυτα ακριβής.»

Στη συνέχεια παρατίθεται ο κατάλογος με τα ονόματα:

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΞΟΡΙΣΤΩΝ ΔΡΑΠΕΤΩΝ ΑΠΟ ΑΗ ΣΤΡΑΤΗ ΤΗΝ 17/6/1943


Ονοματεπώνυμο
Καταγωγή
Τι απέγινε




1
Αγγέλου Κώστας
Νεοχώρι Χαλκιδικής

2
Αγγέλου Μήτσος
Νεοχώρι Χαλκιδικής

3
Βαρσάμης Ηλίας
επαρχία Γρεβενών

4
              Βαγγέλης


5
Βασιλάκης Αλέκος
Αθήνα

6
Βουρνάς Γιάννης
Δατοχώρι Μεσσηνίας
Πολιτικός πρόσφυγας Τασκένδη
7
Βέτσης Νίκος
Άρτα
Πολιτικός πρόσφυγας Τασκένδη
8
Βαΐτσης Γιάννης
Αργαλαστή Βόλου
Πολιτικός πρόσφυγας Ρουμανία
9
Βούρης Θόδωρος
Ζαγόρι Ηπείρου

10
Βασιλείου Στέλιος
Θεσσαλονίκη
Σκοτώθηκε
11
Γουσίδης Παντελής
Θεσσαλονίκη
Σκοτώθηκε
12
Γεωργόπουλος Γιώργος
Αθήνα

13
Διδασκάλου Μήτσος
Λάρισα
Σκοτώθηκε το 1949 στον εμφύλιο
14
Δροσόπουλος Ανδρέας
Πελοπόννησος
Πέθανε το 1943 σε νοσοκομείο
15
Δημητριάδης Βασίλης

Σκοτώθηκε
16
Δημητριάδου Μαγδαληνή
Καιλάρια
Σκοτώθηκε
17
Ελευθεριάδης Βασίλης

Σκοτώθηκε
18
Ζιώγας Μαργαρίτης
Φυτιά Βέροιας
Σκοτώθηκε
19
Ζιάκας Δημήτρης
Μελίβοια Αγιάς

20
Καινούριος Περικλής
Αγρίνι
Σκοτώθηκε
21
Καρακώστας Γιώργης
Αργαλαστή Βόλου
Σκοτώθηκε
22
Κοντογιώργης Γιώργης
Λευκάδα

23
Καζάκος Γιώργης
Περαία Χαλκιδικής
Πολιτικός πρόσφυγας Βουλγαρία
24
Κουτσορεβύθης Λευτέρης
Βόλος
Πολιτικός πρόσφυγας Ρουμανία
25
Καλαϊτζίδης Λεόντιος
Φλώρινα
Πολιτικός πρόσφυγας Τασκένδη
26
Κουκοβίκας Λάμπρος
Πωγώνι Ιωαννίνων

27
Κανελλόπουλος Θανάσης
Δατοχώρι Μεσσηνίας

28
Καράτζαλης Μήτσος


29
Κασταμπολίδης Τάσος
Κοκκινιά

30
Κιουπτσή Κλεονίκη


31
Κοσμίδης Γιάννης
Αθήνα

32
Λαδοπούλου Χρύσα
Μυτιλήνη

33
Λίπας Γιάννης
Πειραιάς

34
Μηλάς Ευσέβιος
Νιγρίτα
Σκοτώθηκε
35
Μιχαλάκογλου Νίκος
Θεσσαλονίκη
Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο
36
Μακρίδης Ορέστης
Αθήνα
Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο
37
Μαλαγαρδής Μήτσος
Πειραιάς

38
Μιχαηλίδης ή Μίχας Παντελής
Καιλάρια

39
Πυρέτης Δήμος
Θεσσαλονίκη
Εκτελέστηκε
40
Πρόκος
Σιάτιστα

41
Παπαδόπουλος Βασίλης

Σκοτώθηκε
42
Μπόσης (Πουρναράς) Κώστας
Άρτα
Πολιτικός πρόσφυγας Ρουμανία
43
Παπαδομιχελάκης Στέλιος
Ηράκλειο

44
Ράλλης Θόδωρος
Θεσσαλονίκη

45
Ρούτσης Αλέκος
Νεοχώρι Χαλκιδικής
Πολιτικός πρόσφυγας Τασκένδη
46
Ρούντας Κώστας
Ζαγόρι Ιωαννίνων

47
Σπηλιόπουλος Κώστας
Καλαμάτα

48
Σκορδούλης Χαρίλαος
Ναύπλιο
Σκοτώθηκε
49
Σουρμελής Ηλίας
Λάρισα
Σκοτώθηκε
50
Σούστας Νίκος
Νεοχώρι Χαλκιδικής

51
Σαρκίς Μαρδεροσιάν
Κοκκινιά
Σκοτώθηκε
52
Τσαουσίδης Γρηγόρης
Δράμα

53
Τοκαλής Ορθόδοξος
Αγχίαλος Βόλου

54
Τσάλτας Βαγγέλης


55
Φιλίδης Χρήστος
Ζαγόρι Ηπείρου
Σκοτώθηκε από ΕΔΕΣ
56
Φίλιος Γιώργης
Σιάτιστα

57
Χονδροματίδης Μιχάλης
Καιλάρια
Σκοτώθηκε
58
Χαρδαλούμπας Χρήστος
Νεοχώρι Χαλκιδικής

59
Χατζημιχάλης Αλέκος
Αθήνα

60
Χαριεντίδης



Σύμφωνα με κάποιες καταγεγραμμένες μαρτυρίες οι δραπέτες ήταν 61, ενώ σύμφωνα με κάποιες άλλες 62. Ο Γκριτζώνας σημειώνει μετά τον κατάλογο με τα 60 ονόματα, τα εξής: «Μαζί με τους εξόριστους ήταν και δυο μικρά παιδάκια που γεννήθηκαν στις φυλακές. Ο Κιουπτσής Μανωλάκης γεννήθηκε το 1938 και ο Τζορτζούλης Γιαννάκης που γεννήθηκε κατά το 1933. Ο Μανωλάκης με τη μητέρα του ήταν στον Αη Στράτη και ο πατέρας του στην Ακροναυπλία. Τον πατέρα του Γιανάκη τον εκτέλεσαν οι Γερμανοί και τη μάνα του την πήραν οι Βούλγαροι απ’ τον Αη Στράτη και την εκτέλεσαν. Οι εξόριστοι, τα δυο αυτά μικρά τα πρόσεχαν σαν τα μάτια τους. Στις δύσκολες μέρες της τρομερής πείνας φρόντιζαν να τα διατηρήσουν στη ζωή, δίνοντάς τους ό,τι καλύτερο κι ό,τι περισσότερο μπορούσαν.» Άρα ο συνολικός αριθμός αυτών που απέδρασαν είναι σύμφωνα  με τον Γκριτζώνα 62.

Ο συγγραφέας διευκρινίζει επίσης τα εξής: «1. Στον κατάλογο των ονομάτων για όποιον δεν αναγράφεται «τι απέγινε», σημαίνει ή ότι δεν μου είναι γνωστή η κατοπινή του τύχη, είτε ότι ζει.
2. Πολλοί από κείνους που σημειώνεται ότι είναι πολιτικοί πρόσφυγες, έχουν ήδη επαναπατριστεί. Γράφεται όμως η ιδιότητά τους αυτή, για να φανεί τι απέγιναν και που βρίσκονταν  όλα αυτά τα χρόνια».

Τέλος,  κλείνει το κεφάλαιο «Αποδράσεις από τον Αη Στράτη» με την έκκληση: «όσοι ξέρουν κάτι από τα στοιχεία που λείπουν απ’ τον κατάλογο, ας τα συμπληρώσουν…»

Δεν υπάρχουν σχόλια: