«Η τέχνη του μάχεται στην πρώτη γραμμή…» - Μενέλαος Μούστος (Δάφνης): «Αφηγήσεις για το Δημοκρατικό Στρατό»

Στις 12 του Απρίλη 1947, στη Νιάλα των Αγράφων και μέσα σε σφοδρή χιονοθύελλα, θα χάσουν τη ζωή τους πολλοί μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ, στρατιώτες του κυβερνητικού στρατού και άμαχοι πολίτες. Το τάγμα του Σοφιανού (Γιώργου Ηλιάδη), μαζί με εκατοντάδες καταδιωκόμενους – μέλη των πολιτικών οργανώσεων της Καρδίτσας και των οικογενειών τους (συνολικά 1.200 άτομα, στην πλειοψηφία τους άοπλοι), είχαν επιχειρήσει να διασπάσουν τον κλοιό του κυβερνητικού στρατού, διασχίζοντας τα βουνά της Νιάλας και των Αγράφων, κάτω από εξαιρετικά αντίξοες καιρικές συνθήκες, γράφοντας μια από τις πλέον ηρωικές στιγμές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Ο λογοτέχνης Μενέλαος Μούστος (Δάφνης), μετείχε ως μαχητής του ΔΣΕ στο πέρασμα της Νιάλας και κατέγραψε όλη την εξέλιξη του ηρωικού αυτού αγώνα στο βιβλίο του «Αφηγήσεις για το Δημοκρατικό Στρατό», που κυκλοφόρησε το 1954 από τις Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, στο Βουκουρέστι, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» σε φωτογραφική ανατύπωση. Από τις μάχες που δόθηκαν λίγο έξω από την Καρδίτσα, το πέρασμα στα Πετρίλια, μετά στα Βραγγιανά κι ύστερα απ' τη Νιάλα στη Σάικα. Την τραγωδία με τη χιονοθύελλα στον αυχένα ως και την εκτέλεση των πολιτικών στελεχών του ΚΚΕ, που πιάστηκαν αφού πάγωσαν πάνω στον αυχένα της Νιάλας.

Το βιβλίο (η αυθεντική έκδοση του έργου του 1954, από τις Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις) δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα και μέσω διαδικτύου και του portal 902.gr και διατίθεταιγια ελεύθερη αντιγραφή και ανάγνωση σε μορφή pdf ΕΔΩ. Πρόκειται για μια προσφορά του ΚΚΕ, που εκφράζει και με αυτό τον τρόπο τη στήριξή του στις δίκαιες κινητοποιήσεις που διοργανώνουν σύλλογοι, φορείς και περιβαλλοντικές οργανώσεις της Θεσσαλίας και της Ευρυτανίας ενάντια στην καταστροφή των βουνοκορφών των Αγράφων. 

Η αδειοδότηση δυο αιολικών πάρκων, στον ιστορικό τόπο της Νιάλας και στο οροπέδιο του Βοϊδολίβαδου, που παραβιάζει ακόμα και προβλέψεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, η εγκατάσταση πάνω από 600 ανεμογεννήτριες στην περιοχή, συνολικά η προωθούμενη παράδοση των βουνοκορφών των Αγράφων στα επιχειρηματικά συμφέροντα που σχετίζονται με τις ΑΠΕ και την απελευθερωμένη αγορά Ενέργειας, προαναγγέλλουν μια βιβλική καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.

Οι «αφηγήσεις για το Δημοκρατικό Στρατό» περιέχουν δύο ιστορίες. Δυο λόγια για το βιβλίο από τον συγγραφέα: «Δεν είμαι συγγραφέας κι ούτε έχω τέτια αξίωση. Συνεπαρμένος απ’ το ηρωικό μεγαλείο των μαχητών του ΔΣΕ, νιώθοντας το καθήκον απέναντι στο κόμμα και στο λαό, γράφω αυτές τις γραμμές με τη σκέψη πως θα βοηθήσω σε κάτι. Η “Νιάλα” και το “Μέσα από πύρινο κλοιό” είναι αληθινές ιστορίες, λαμπρές σελίδες απ’ τη θρυλική εποποιία του ΔΣΕ. Οι τοποθεσίες και τα περιστατικά είναι πραγματικά. Τα ονόματα αυτών που ζουν τα αλλάζω ξεπίτηδες. Δεν υπάρχει καμιά υπερβολή στην αφήγηση. Αντίθετα είναι φτωχές οι εικόνες από απειρία της πένας. Ας κάνουν κι οι άλλοι το καθήκον τους. Ο πλούσιος αγώνας μας, ο αιματηρός αγώνας μας, ο σκληρός κι ανελέητος πόλεμος που έκανε ο ΔΣΕ για να λευτερώσει την Ελλάδα, πρέπει να μαθευτεί παντού. Όμως έτσι θα μαθευτεί. Όταν ο καθένας είτε συγγραφέας είναι είτε όχι, γράψει αυτά που έζησε, είτε του αφηγήθηκαν άλλοι. Αυτό είναι σήμερα σοβαρό καθήκον. Ας το ξεπληρώσει ο καθένας όπως μπορεί καλύτερα.»

Ο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης) έχει γράψει ένα μικρό σημείωμα στο περιοδικό Νέος Κόσμος με ημερομηνία 12/6/1955 με την είδηση του θανάτου του Μενέλαου Μούστου (Δάφνη) με τίτλο «Αναμνήσεις από τη ζωή του συγγραφέα Μενέλαου Δάφνη». Σε αυτό μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες:

Με τον Δάφνη γνωρίστηκαν τον Οκτώβρη του 1948, του Αγίου Δημητρίου, στο Βίτσι  μετά τη νικηφόρα  μάχη του ΔΣΕ στο Πλατύ. Ο Μπόσης βαριά τραυματισμένος  μεταφερόταν από το Πλατύ και ο Δάφνης στο δρόμο για εκεί. Την επόμενη μέρα τραυματίστηκε και ο Δάφνης και βρέθηκαν οι δυο τους δίπλα δίπλα στο πρόχειρο νοσοκομείο. Τα βράδια κουβέντιαζαν για να ξεχνούν τον πόνο τους και ονειρεύονταν. Ο Δάφνης ήθελε να γίνει τραγουδιστής και συγγραφέας και να υμνήσει τη Νιάλα, το Γράμμο  και τον Κλέφτη. Στο ΔΣΕ μπήκε πολύ νωρίς και με την υποχώρηση ήταν επίτροπος τάγματος. Πέθανε πολύ νέος μάλλον ως συνέπεια του βαριού τραυματισμού του στο κεφάλι. Πριν πεθάνει είχε στείλει τα χειρόγραφα του έργου του «Αητοί της λευτεριάς».

Ο Μενέλαος Μούστος (Δάφνης) γεννήθηκε στο Λαμπερό Καρδίτσας. Γράφει ο Κ. Μπόσης  για το θάνατό του: «Ο Δάφνης πέθανε πολύ νέος, πάνω στην άνοιξη της λογοτεχνικής του δημιουργίας. Άφησε ένα κενό και στις καρδιές εκείνων που τον γνώρισαν και στη λογοτεχνία. Ένα τέτοιο άνθρωπο τέτοιο μαχητή καλό κομμουνιστή δεν μπορεί κανένας να τον ξεχάσει. Κι ο καλύτερος φόρος τιμής θα είναι να θυμούμαστε πώς έγραφε τις τελευταίες μέρες της ζωής του και να μιμηθούμε το παράδειγμά του.»

Για το βιβλίο «Αφηγήσεις για το Δημοκρατικό Στρατό» ο Κώστας Μπόσης σημειώνει: «Όσο του επέτρεπε η υγεία του, κι’ άρρωστος ακόμα, κι’ όλες τις ώρες που είχε λεύτερες, ακούραστα επίμονα, με πάθος, ρίχτηκε στο γράψιμο. Έβαλε όλη του την ψυχή να ζωντανέψει καλλιτεχνικά τους αγώνες του λαού μας. Το πρώτο του βιβλίο «Αφηγήσεις για το ΔΣ» κυκλοφόρησε στις αρχές τούτου του χρόνου [1954]. Ήταν η αρχή της λογοτεχνικής του δημιουργίας, κι αρχή με καλούς οιωνούς. Το πρώτο του έργο στη μορφή έχει αδυναμίες. Το περιεχόμενο όμως είναι απόλυτα ταξικό – λαϊκό. Η τέχνη στην υπηρεσία του [λαού](;) ολοκληρώνεται. Κάθε παράγραφος και κάθε γραμμή φωνάζουν με το λαό, ενάντια στους εχθρούς του λαού. Όπως ο συγγραφέας ήταν μαχητής στα πρώτα χαρακώματα έτσι και η τέχνη του μάχεται στην πρώτη γραμμή.»