Ένα VIDEO για τη ζωή και το έργο του Κώστα Μπόση

Αποτυπώσαμε σε ένα βίντεο «σκηνές» από τη ζωή, την αγωνιστική διαδρομή και το λογοτεχνικό έργο του Κώστα Πουρναρά (Μπόση). Η προσπάθεια αυτή δεν είναι ασφαλώς ολοκληρωμένη, αφού βασίστηκε σε στοιχεία που έχουμε συγκεντρώσει μέχρι σήμερα. Για το βίντεο χρησιμοποιήσαμε φωτογραφίες, εικόνες από εικαστικά έργα, αποκόμματα εφημερίδων, αποσπάσματα από κείμενα, μουσική και τραγούδια.

"ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΛΤΕΖΟΣ (1908-1938)" – Μετά από 46 χρόνια, ολόκληρο το ιστορικό κείμενο-αφιέρωμα του Κ. Μπόση για τον κομμουνιστή ήρωα

Σαν σήμερα, στις 22 Νοέμβρη του 1938, δολοφονείται από τα όργανα της  μεταξικής δικτατορίας με άγρια βασανιστήρια στις φυλακές της Κέρκυρας ο Χρήστος Μαλτέζος, Γραμματέας της ΟΚΝΕ. Τον Φλεβάρη του 1967 δημοσιεύεται στο περιοδικό του ΚΚΕ «Νέος Κόσμος» ένα κείμενο-αφιέρωμα του Κώστα Μπόση στον κομμουνιστή ήρωα, ενταγμένο στον κύκλο αφιερωμάτων του περιοδικού με τίτλο «Μορφές αγωνιστών». Πολλά μεταγενέστερα άρθρα που αναφέρονται στην ΟΚΝΕ και στον Χρ. Μαλτέζο έχουν σαν πηγή τους το κείμενο του Κ. Μπόση, όμως το ίδιο το κείμενο, ολόκληρο, δεν έχει ξαναδημοσιευτεί ποτέ ―εδώ και 46 χρόνια― από τότε.  Στα πλαίσια της έρευνας που ξεκίνησε (και συνεχίζεται) το ιστολόγιο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης), για τη ζωή και το έργο του αξέχαστου λογοτέχνη-λαϊκού αγωνιστή, το ανακαλύψαμε στο "Επιμορφωτικό Κέντρο Βιβλιοθήκη - Αρχείο «Χαρίλαος Φλωράκης»". Σήμερα, 75 χρόνια μετά το στυγερό έγκλημα, φέρνουμε ξανά στη δημοσιότητα ολόκληρο το κείμενο του Κ. Μπόση, ως απότιση φόρου τιμής στον ήρωα κομμουνιστή ηγέτη Χρήστο Μαλτέζο.

«Κραυγή» αγωνίας από το μακρινό Σιμπίου: «Η κοινωνία βρίσκεται στο σταβροδρόμι: Από δω ο σοσιαλισμός κι από κει η ολοκληρωτική καταστροφή…»

Την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες  (μεταξύ αυτών και η Ρουμανία), ακολούθησε το ξέσπασμα ενός καταστροφικού για τις καταχτήσεις και τα δικαιώματα των λαών τυφώνα, που χτύπησε αρχικά τις προαναφερόμενες χώρες και στη συνέχεια απλώθηκε σε ολόκληρο τον πλανήτη, προκαλώντας ανυπολόγιστη καταστροφή στο βιοτικό επίπεδο και τα δικαιώματα των εργαζόμενων και άλλων λαϊκών στρωμάτων. Περνώντας από διάφορα στάδια τα τελευταία χρόνια ο τυφώνας αυτός έφτασε και στη χώρα μας με τη μορφή της «κρίσης», στη δίνη της οποίας εξαθλιώνονται οι εργαζόμενοι  και γίνονται ακόμα  πλουσιότεροι οι οικονομικά ισχυροί.

Η Ήπειρος του Αγώνα

   Ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας στην Ήπειρο, όπως άλλωστε και σ' όλη την Ελλάδα, αρχίζει στις 28 Οχτώβρη του 1940. Από την ημέρα δηλαδή, που μια χούφτα Έλληνες πρόταξαν τα στήθια στις σιδερόφραχτες μεραρχίες του Μουσσολίνι και του Χίτλερ.
Τις πρώτες μέρες πάνω από 100.000 στρατός της φασιστικής Ιταλίας αντιμετωπίζεται από την 8η Μεραρχία της Ηπείρου, την 9η της Δυτικής Μακεδονίας και ένα απόσπασμα με διοικητή τον Δαβάκη στην Πίνδο. Οι πιο σκληρές μάχες, που κράτησαν 15 περίπου μέρες, διεξάγονται στην Ήπειρο, στον Κεντρικό τομέα του μετώπου, στο Καλπάκι και στη Γκραμπάλα. Στις μάχες αυτές ο εχθρός είχε τεράστιες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό.

Κάτι το πολύτιμο...

Πρωτοχρονιά 1981. Καρτ ποστάλ που έστειλε από το Σιμπίου της Ρουμανίας ο Κώστας Πουρναράς στον συχωριανό του Χρήστο Πουρναρά στην Ελλάδα. Η μεγάλη διαφορά ηλικίας και τα γεγονότα που ανάγκασαν τον Κώστα Πουρναρά να πάρει μαζί με χιλιάδες συντρόφους του το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς, δεν επέτρεψαν στους δυο άντρες να γνωριστούν δια ζώσης. Κάτι που -σε μεγάλο βαθμό- μπόρεσε να συμβεί  μέσα από την αλληλογραφία τους...

Οι γέροι ξέρουν...

Τέτοιες ώρες μαύρες κι άραχλες σκέφτομαι κάτι βασανισμένους γέρους κομμουνιστές, με παράσημα βασανιστηρίων στα κορμιά τους, εφιάλτες εξορίας που δεν ξεπεράστηκαν σε πολυτελείς σοφάδες ψυχαναλυτών και δεν πουλήθηκαν σε βιβλιαράκια τσέπης. Είναι εκείνα τα μάτια τους στις συγκεντρώσεις να κοιτάνε τα νιάτα χωρίς φθόνο, να καμαρώνουν και συχνά πυκνά να βγάζουν μιαν τρυφερή αυστηρότητα, όταν το πάθος των γύρω τους υπολείπεται της δικής τους αντοχής για τα μελλούμενα της τάξης και του Κόμματος.

ΟΤΑΝ Ο ΛΑΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΙΑΣ ΔΙΑΛΕΓΕΙ Ή ΤΙΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ Ή ΤΑ ΟΠΛΑ – Ε.Α.Μ.

Σαν σήμερα, στις 27 Σεπτέμβρη του 1941, ιδρύεται το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο-ΕΑΜ. Από την πρώτη κιόλας στιγμή, μετά την ολοκλήρωση της τριπλής κατοχής από τα γερμανικά, ιταλικά και βουλγαρικά στρατεύματα, το ΚΚΕ ύψωσε τη σημαία της αντίστασης. Είχε προηγηθεί η ίδρυση του Εργατικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (16 Ιούλη 1941).

Είμαστε όλοι κομμουνιστές

Με τρόπο ευρηματικό και όμορφο ο συντάκτης του ιστολογίου «Σφυροδρέπανο» «δένει» ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα Ο ΚΡΑΒΑΡΙΤΗΣ του Κώστα Μπόση, με ένα σύγχρονο κείμενο του δημοσιογράφου Νίκου Μπογιόπουλου.

«ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΗΤΟΥΣ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΟΥ, του απεσταλμένου μας σ. Κ. Μπόση» - ΜΑΧΗΤΡΙΕΣ του ΔΣΕ (1)

Ο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης) πολέμησε στο Γράμμο κρατώντας στο ένα του χέρι το τουφέκι και στο άλλο το μολύβι. Πολεμικές ανταποκρίσεις του (κάτω από τον τίτλο ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΗΤΟΥΣ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΟΥ), χρονικά και άλλα κείμενά του δημοσιεύτηκαν στην καθημερινή εφημερίδα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας «ΠΡΟΣ ΤΗ ΝΙΚΗ» και σε άλλα έντυπα. Τα ρεπορτάζ και τα άλλα γραφτά του αναδείχνουν τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ στον άμαχο πληθυσμό και εμψυχώνουν τους ίδιους στη συνέχιση της αποστολής τους. Ξεχωριστή θέση  στην  εποποιία του Γράμμου κατείχαν οι μαχήτριες του ΔΣΕ που στάθηκαν στο ίδιο ύψος με τους άντρες συναγωνιστές-συμπολεμιστές τους και τιμήθηκαν πολλές φορές με μετάλλια αντρείας για τις επιδόσεις τους. Στο ρεπορτάζ του Κώστα Μπόση μιλούν  μερικές από αυτές τις αφανείς ηρωίδες του λαού μας.

Η δράση* των φασιστών και των ληστοσυμμοριτών στη Χώσεψη (Κυψέλη) Άρτας, αμέσως μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας

Φωτογραφία: Νίκος Κουτσοπάνος

* Η δράση των φασιστών και ληστοσυμμοριτών στη Χώσεψη, δεν περιορίζεται βέβαια στα περιστατικά που ακολουθούν, είναι μεγαλύτερη. Ένα μέρος τους μονάχα είναι καταγεγραμμένο επίσημα και σε αυτό αναφερόμαστε σε αυτήν την ανάρτηση.

ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ: Τόπος εξορίας και αγώνα - Κείμενο μαρτυρία του Μάκη Λυμπεράτου

Ο Αη Στράτης είναι γνωστός ως τόπος εξορίας πολύ πριν από το 1948. Δεν είμαι φυσικά σε θέση αυτή τη στιγμή - γιατί δεν μπόρεσα να το ερευνήσω - να πω με βεβαιότητα αν ο Αη Στράτης χρησιμοποιήθηκε ή όχι σαν τόπος εξορίας από τότε που ψηφίστηκε το γνωστό ΙΔΙΩΝΥΜΟ του Ελ. Βενιζέλου (το 1929), οπότε άρχισαν να γεμίζουν με εξόριστους κομμουνιστές τα ξερονήσια, όπως η Ιος, η Σίκινος, η Φολέγανδρος κ. ά. Οπωσδήποτε όμως ο Αη Στράτης χρησιμοποιήθηκε σ' όλη την περίοδο της βασιλομεταξικής δικτατορίας (1936-1941) και συνέχισε να είναι τόπος εξορίας και στην περίοδο της Κατοχής. Συγκεκριμένα το νησί αυτό ήταν τόπος εξορίας μέχρι τις 17 Ιούνη 1943, οπότε το ηρωικό ΕΛΑΝ (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό) (δηλαδή το Πολεμικό Ναυτικό του ΕΑΜ) άρπαξε κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη των Γερμανών κατακτητών και μέσα σε συνθήκες σφοδρής θαλασσοταραχής όλους τους περίπου 130 (*) πολιτικούς εξόριστους, που είχαν επιζήσει από τα παντοειδή βασανιστήρια, τις σφαίρες και την πείνα και μαζί τους και όλους τους άντρες της Φρουράς Χωροφυλακής και στις 18-6-1943 τους αποβίβασε όλους ελεύθερους και ασφαλείς στο έδαφος της Χαλκιδικής.

60 χρόνια από την έκδοση του βιβλίου του Κώστα Μπόση "ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ"» - Η παρουσίαση του βιβλίου από τον ΡΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ (29/8/1954)

Αντάρτες του ΔΣΕ.

Εξήντα χρόνια κλείνουν φέτος από την έκδοση του βιβλίου του Κώστα Μπόση ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ, από το εκδοτικό ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ. Πρόκειται για το δεύτερο (μετά το «Αη Στράτης, η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941»), βιβλίο του συγγραφέα στο οποίο περιγράφει την ηρωική εποποιία των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού στο Γράμμο, βγήκε στη Ρουμανία τον Σεπτέμβρη του 1953 και κυκλοφόρησε στις Λαϊκές Δημοκρατίες και έχουμε ήδη αναφερθεί σε αυτό από το ιστολόγιο, δημοσιεύοντας βιβλιοκρισία της Έλλης Αλεξίου, που μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Το βιβλίο δεν κυκλοφόρησε στην Ελλάδα, ίσως λιγοστά αντίτυπα να έφτασαν μέχρι εδώ μέσω των πολιτικών προσφύγων που επαναπατρίστηκαν, έτσι, δυστυχώς, δεν διαθέτουμε αντίτυπό του, παρά μόνο έναν μικρό αριθμό φωτοτυπημένων σελίδων του. Αν κάποιος φίλος αναγνώστης έχει αντίτυπο στην κατοχή του πολύ θα θέλαμε να έρθει σε επικοινωνία μαζί μας.

Ο Δημήτρης Γληνός, εξόριστος στον Αη Στράτη, περιγράφει τις πρώτες ώρες του στο νησί της εξορίας

Δημήτρης Γληνός

(φωτογραφία: ΑΣΚΙ)

Λιμάνι Πειραιά, απόγευμα Παρασκευής 18 Οκτώβρη 1935.

«[…] Στην παραλία του λιμανιού του Πειραιά, όπου ήταν αραγμένο το βαπόρι που θα έφευγε για τη Μυτιλήνη, λίγοι συγγενείς, φίλοι, μαθητές του Γληνού και του Βάρναλη μαζί με τους συγγενείς των συγκρατουμένων συντρόφων τους, περιμέναμε να μεταφερθούν από το Τμήμα μεταγωγών του Πειραιά στο καράβι. Περιμέναμε πολύ. Κάποτε φάνηκε να προχωρεί προς το αραγμένο καράβι μια μακριά σειρά αγωνιστές της δημοκρατίας, της προδομένης από τον αστικό παλαιοδημοκρατικό κόσμο. Αλυσσοδεμένοι δυο-δυο, εργάτες, επαγγελματίες και διανοούμενοι προχωρούν περήφανοι. Κρατάν ψηλά το κεφάλι. Τους συνοδεύει ένοπλο απόσπασμα της χωροφυλακής. Καθώς περνάνε από κοντά μας χαιρετάν και χαιρετάμε το Δάσκαλο, τον Ποιητή και τους αλυσσοδεμένους συντρόφους των. Ο Γληνός φοράει το γαλλικό μπερέ, που του χάρισε ο φίλος του Θράσος Καστανάκης στο Τμήμα μεταγωγών του Πειραιά. Καθώς ανεβαίνει την ανηφορική σκάλα του βαποριού γυρίζει και μας χαιρετά για τελευταία φορά, πριν μπει στο βαπόρι και χαθεί κάτω στο αμπάρι, μαζί με τους συντρόφους του. έχει τα μάτια βουρκωμένα…» [1]

Ο κατάλογος με τα ονόματα των κομμουνιστών εξόριστων που δραπέτευσαν από τον Αη Στράτη στις 17/6/1943

Γ. Φαρσακίδη: "Εξόριστοι στο σύρμα"

Απ’ όσο είναι σε θέση να γνωρίζει και το ιστολόγιο, από όταν άρχισε να χρησιμοποιείται  ο Αη Στράτης ως τόπος εξορίας (κατά πάσα πιθανότητα το 1929) μέχρι τον Ιούνη του 1943, έγιναν δυο επιτυχημένες αποδράσεις εξόριστων κομμουνιστών. Η πρώτη τον Σεπτέμβρη του 1936, στην οποία συμμετείχαν οι Τάκης Φίτσιος, Απόστολος Γκρόζος και Μάρκος Βαφειάδης και για την οποία λέγεται πως συνέβαλε και ο Θανάσης Κλάρας (αργότερα Άρης Βελουχιώτης). Η δεύτερη απόδραση  από το νησί του μαρτυρίου έγινε στις 14 Ιούλη του 1940, με εντολή της καθοδήγησης του ΚΚΕ και συμμετείχαν οι Μ. Ζαχαράτος, Γ. Γουλημάρης, Σπ. Καλοδίκης, Θαν. Στράτζαλης, Ιάκ. Γαβριηλίδης, Θεόφ. Παλιούρας, Κ. Γαμβέτας και Παν. Σιαντής.

Εκδήλωση προς τιμήν του Κώστα Πουρναρά (Μπόση), με την ευκαιρία της επανέκδοσης του βιβλίου του "Αη - Στράτης" (Ριζοσπάστης 17/1/96)

Φιλολογική εκδήλωση - μνημόσυνο προς τιμή του συγγραφέα και αγωνιστή Κώστα Πουρναρά (Μπόση) πραγματοποιήθηκε την Κυριακή, 14 Γενάρη, με την ευκαιρία της επανέκδοσης του βιβλίου του "Αη - Στράτης". Την εκδήλωση, που έγινε στην αίθουσα του Συλλόγου Κυψελιωτών Αρτας (Ανω Κυψέλη, Αθήνα), τίμησαν με την παρουσία τους πολλοί συντοπίτες από την Κόσεψη (Κυψέλη), φίλοι και γνωστοί του συγγραφέα, ο οποίος πέθανε το 1994 στο Σιμπίου της Ρουμανίας, όπου ζούσε πολιτικός πρόσφυγας μετά τον εμφύλιο πόλεμο.
Σύντομη αναφορά στο βιβλίο "Αη - Στράτης" και γενικότερα στην αγωνιστική και συγγραφική πορεία του Κ. Πουρναρά έκανε ο συγχωριανός του Χρήστος Νταβατζής,ο οποίος είχε και την πρωτοβουλία (με τη συνδρομή συμπατριωτών και φίλων του συγγραφέα) για την επανέκδοση του βιβλίου.

Κώστα Μπόση: «Μορφές Αγωνιστών - ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΡΑΦΤΗΣ (1912-1946)», "ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ", 7/1966

«Παράλληλα κάνω και δεύτερη πρόταση: Να συγκεντρωθούν από την Επιτροπή Διαφώτισης υλικά κατά φακέλλους για την Ηλέκτρα, Μπελογιάννη, Σουκαντζίδη, Παπαρήγα, Νικηφορίδη… για όποιους νομίζει ότι πρέπει, και να δοθούν στους συγγραφείς που θα ορίσει πάλι η Επιτροπή Διαφώτισης (Αδάμο, Αξιώτη, Γιαννακόπουλο, Ζωίδη, Μπόση, Πάρνη, Πιερίδη, Ρεντή, Σεβαστίκογλου, Σπήλιο, Χατζή…) με την εντολή να γράψουν ένα έργο για τον ήρωα που προτιμούν. Θα τους  αφεθεί ελευθερία εκλογής ως προς τη μορφή του έργου: δράμα, μυθιστόρημα, έπος, πεζό, ποίημα κ.λ.π. Αυτό θα δόσει αφορμή στο να γραφτεί κάτι συγκροτημένο για τους ήρωές μας και δεν αποκλείεται η πιθανότητα απ’ αυτή την προσπάθεια να βγει κάτι καλό.»  (Έλλη Αλεξίου  σε σημείωμά της προς την Επιτροπή Διαφώτισης του ΚΚΕ το 1954).[1] Αν κρίνουμε από την εκδοτική παραγωγή του κόμματος τα επόμενα χρόνια, η πρόταση αυτή δεν υλοποιήθηκε, με την μορφή τουλάχιστον που πρότεινε η Έλλη Αλεξίου. Έγινε όμως μια καταγραφή αναφορών σε γνωστούς και λιγότερο γνωστούς  λαϊκούς αγωνιστές-ήρωες του ΚΚΕ, με τη μορφή άρθρων-αφιερωμάτων στο περιοδικό «ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ». Η αρθρογραφία μπήκε κάτω από τον τίτλο «Μορφές αγωνιστών», περιλαμβάνει τα ονόματα των αγωνιστών που προτείνει η Αλεξίου, και πολλούς άλλους ακόμα. Η στήλη  «Μορφές αγωνιστών» εμφανίζεται στο περιοδικό το 1965 και παραμένει μέχρι τα τελευταία τεύχη του  το 1974. Ανάμεσα στους συγγραφείς συναντάμε και τον Κώστα Μπόση, του οποίου το αφιέρωμα στον κομμουνιστή ήρωα Λεωνίδα Ράφτη παρουσιάζουμε σήμερα.

70 χρόνια από την απόδραση των εξόριστων του Αη Στράτη

ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ - Αρχείο Βασ. και Βύρ. Μανικάκη

Άη Στράτης, τόπος μαρτυρίου των εξόριστων κομμουνιστών, 17 του Ιούνη 1943. Ένα καΐκι δένει το ξημέρωμα σ’ έναν απόμερο όρμο. Από μέσα ξεπηδούν οι μαχητές του ΕΛΑΝ Θανάσης Στράντζαλης και Νίκος Χουρμούζης. Με την καθοδήγηση του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ έχει οργανωθεί η απόδραση των εξόριστων που κρατούνται στο νησί από τα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας. Όσων δηλαδή επέζησαν από τη μάχη με τον θάνατο από την πείνα (6 Νοέμβρη 1941- αρχές Μάρτη 1942) που τους επέβαλαν οι δεσμοφύλακές τους, συνεργάτες των Γερμανών καταχτητών.

Αφήγηση Λεωνίδα Νάκου: «Με τον Κώστα Πουρναρά είχαμε γίνει το "κόκκινο πανί"…» - Το εργατικό κίνημα στο νομό Άρτας την περίοδο 1945-46. Η ίδρυση του Εργατικού Κέντρου

Ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Λεωνίδας Νάκος, στέλεχος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στο νομό Άρτας, περιγράφει πως στήθηκε στα πόδια του το Εργατικό Κέντρο Άρτας αμέσως μετά την απελευθέρωση, πτυχές από τη δράση των σωματείων, το κυνηγητό της χωροφυλακής, την «περιποίηση» των «μαγκουροφόρων» στους αγωνιστές και την από κοινού δράση του με τον Κώστα Πουρναρά.

Η αφήγηση βρίσκεται καταγεγραμμένη στο βιβλίο του Βασίλη Θ. Σφαλτού: «Μνήμες αγώνων, η εθνική αντίσταση και τα ταραγμένα χρόνια της αριστεράς στην Άρτα», από τις εκδόσεις Συμεών, Άρτα 1997 και την αναδημοσιεύουμε από το blog Οικοδόμος.

Οι "ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ" του Κώστα Μπόση σε ηλεκτρονική μορφή στο Διαδίκτυο

Μετά τον "ΑΗ ΣΤΡΑΤΗ" άλλο ένα σπάνιο (αυτή τη φορά άγνωστο στο ευρύ κοινό) βιβλίο του Κώστα Μπόση βρίσκεται από σήμερα στα ράφια της e-βιβλιοθήκης μας. Πρόκειται για τις  ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ, μια συλλογή 21 αυτοτελών αυτοβιογραφικών και άλλων ιστοριών με τη μορφή διηγημάτων, που εκδόθηκαν στην Αθήνα το 1978 σε μικρό αριθμό αντιτύπων και διαδόθηκαν χέρι με χέρι. Στις ιστορίες αυτές ο συγγραφέας γυρίζει στο παρελθόν, θυμάται τη σκληρή ζωή στο χωριό, τα χρόνια της Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού στο βουνό, τις φυλακές, την εξορία. Περιγράφει περιστατικά, κάνει απολογισμό των αγώνων που δόθηκαν και δείχνει μπροστά, τον δρόμο της συνέχισής τους. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ την περιπετειώδη διαδρομή των χειρογράφων του Μπόση, από το Σιμπίου της Ρουμανίας όπου διέμενε ο συγγραφέας, μέχρι το τυπογραφείο στην Αθήνα.

«Ο καϊκτσής» Θανάσης Στράντζαλης – Η απόδραση των πολιτικών εξορίστων του Αη Στράτη στα 1943, μέσα από το διήγημα του Κώστα Μπόση

Θανάσης Στράντζαλης

Τον Ιούνη του 1943 με απόφαση και φροντίδα του Μακεδονικού Γραφείου του Κομμουνιστικό Κόμματος Ελλάδας - ΚΚΕ, τη συμβολή του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Ναυτικού – ΕΛΑΝ, με τη συμμετοχή των καπετάνιων Θανάση Στράντζαλη και Νίκου Χουρμούζη, οργανώνεται η απόδραση των πολιτικών εξόριστων από τον Αη Στράτη, όσων κατάφεραν να γλιτώσουν από τον μαρτυρικό θάνατο από πείνα κατά τη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς. Καθοριστικό ρόλο στην απόδραση έπαιξε ο Θανάσης Στράντζαλης, καπετάνιος του πλοιαρίου με το οποίο δραπέτευσε η ομάδα των εξορίστων, παλιός εξόριστος και ο ίδιος στο νησί του μαρτυρίου. Ανάμεσα στους δραπέτες και ο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης), ο οποίος στο διήγημά του «ο καϊκτσής» που γράφτηκε για τον φίλο και σύντροφό του Θανάση Στράντζαλη, περιγράφει τις σκηνές της απόδρασης. Ήταν νύχτα της 17^ης Ιούνη του 1943...

Κομμουνιστές λογοτέχνες στην υπερορία, κριτές και κρινόμενοι - Ο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης) στον Λογοτεχνικό Κύκλο

Ο Λογοτεχνικός Κύκλος το 1956 στο Ντεζ της Ρουμανίας. Από 

αριστερά: Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Κώστας Μπόσης, Έλλη

Αλεξίου, Τάκης Αδάμος, Νίκος Κυτόπουλος, Απόστολος Σπήλιος.

Όπως έχουμε αναφερθεί και σε προηγούμενες αναρτήσεις μας, για να εκδοθεί ένα βιβλίο από τον εκδοτικό οργανισμό του ΚΚΕ, έπρεπε πρώτα να περάσει από μια διαδικασία εσωκομματικού ελέγχου, την οποία είχε αναλάβει μια επιτροπή λογοτεχνών-μελών του κόμματος. Στις συνεδριάσεις της η επιτροπή ασκούσε κριτική (συχνά εξαντλητική) στο κάθε υποψήφιο προς έκδοση έργο και πρότεινε διορθώσεις ή βελτιώσεις στον/στην συγγραφέα του.

Ο καπετάν Παλιούρας από τα Τζουμέρκα

Θεόδ. Ζαλοκώστας (Παλιούρας)

Ο Θεόδωρος Ζαλοκώστας (Παλιούρας) γεννήθηκε το 1912 στο χωριό Θεοδώριανα Αρτας, από φτωχούς γονείς αγρότες. Τελειόφοιτος Γυμνασίου μπαίνει στη Σχολή Ευελπίδων από την οποία  αποφοίτησε με άριστα. Σε διαγωνισμό σκοποβολής, στην Ιταλία, κερδίζει το πρώτο βραβείο. Ως αξιωματικός της Σχολής Ευελπίδων πολεμά το 1940 στην Αλβανία. Στην Κατοχή μετείχε στη συγκρότηση του αντάρτικου τμήματος του ΕΛΑΣ στα Τζουμέρκα, και στο πρώτο χτύπημα κατά των κατακτητών στη Σεκλίστα, στις 23 Δεκέμβρη 1942. Συνέχισε τον ένοπλο αγώνα με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, στην αρχή στη Διοίκηση του 24ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Αρχηγείο Ζαλόγγου) και έπειτα στη 10η Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ (περίοδος Συμφωνίας της Βάρκιζας). Μετά από την συμφωνία της Βάρκιζας κατέφυγε στο Μπούλκες με άλλους συναγωνιστές του. Τον Απρίλη του 1947 επέστρεψε και δημιούργησε το ένοπλο τμήμα των Τζουμέρκων, με 160 περίπου, αντάρτες. Ανάμεσά τους τα αδέρφια Μάνθος και Αντώνης Β. Αγγέλης και οι -επίσης αδέρφια- Γιώργος και Ελευθέριος Γιαν. Νταβαντζής από το χωριό Χώσεψη (Κυψέλη Άρτας).

Ο "ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ" του Κώστα Μπόση σε ηλεκτρονική μορφή στο Διαδίκτυο

Τον Μάρτη του 1947 το Εκδοτικό Τμήμα της ΚΕ του ΚΚΕ προλόγισε και εξέδωσε ένα βιβλίο - συνταρακτικό ντοκουμέντο. Τίτλος του "ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ, η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941". Δημιουργός του ο αταλάντευτος κομμουνιστής, φωτισμένος δάσκαλος, καταξιωμένος συγγραφέας, αργότερα και μεταφραστής της ρώσικης κλασικής λογοτεχνίας (εξόριστος κι ο ίδιος στον Αη Στράτη από την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας μέχρι το 1943) ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΣΗΣ (Πουρναράς).

Μια εκδήλωση για τον Κώστα Μπόση και ένα σχόλιο

Από την εκδήλωση για την επανέκδοση του "Αη Στράτη".

Στις 14 Γενάρη του 1996 έγινε στην αίθουσα του Συλλόγου Κυψελιωτών Άρτας (στην Αθήνα) «Ο Άγιος Κοσμάς» εκδήλωση στην οποία παρουσιάστηκε η επανέκδοση, μετά από πολλά χρόνια, του βιβλίου του Κώστα Μπόση "Αη Στράτης. Η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941". Αναδημοσιεύουμε άρθρο του περιοδικού «χάος και όψη» (τ. 11) το οποίο εκδίδεται από τον Σύλλογο, που αναφέρεται στην εκδήλωση και στη συνέχεια παραθέτουμε ένα σχόλιο δικό μας.

Μια ζωή στην πρώτη γραμμή - Συνέντευξη του ταξίαρχου ε.α. Βασίλη Βενετσανόπουλου και της συζύγου του Μαρίας Παπαδήμα, ανθ/γού του ΔΣΕ

Ο Βασ.  Βενετσανόπουλος

[…]Με τον Κώστα Πουρναρά, Κώστα Μπόση όπως είναι γνωστός στο συγγραφικό του έργο, ζήσαμε και παλέψαμε μαζί αρκετά χρόνια μέχρι τον Αύγουστο του 1949, όπου έληξε και ο Εμφύλιος Πόλεμος. Βρεθήκαμε μαζί και στην προσφυγιά στην Τασκένδη. Εκεί ο Κώστας με τους πρόσφυγες, που ήταν κάπου είκοσι πέντε χιλιάδες, συνέχισε τη δουλειά στα καθοδηγητικά όργανα, να προστατεύσουμε και να μορφώσουμε τον κόσμο, να τον βάλουμε στις δουλειές, στα σχολεία και στη μόρφωση, έπαιξε ο Κώστας πρωταγωνιστικό ρόλο. Χιλιάδες αγωνιστές βγήκαν από τα ανώτερα ιδρύματα και τα πανεπιστήμια, επιστήμονες μηχανικοί-γιατροί και πρόκοψαν. Απ’ εκεί βρεθήκαμε μαζί στη Ρουμανία. Εκεί παλαίψαμε μαζί σ’ έναν τομέα ιδεολογικό του Κ.Κ.Ε. Μεταφράζαμε τα έργα του Λένιν. Ήταν ένας από τους καλύτερους μεταφραστές των έργων του Λένιν. Είναι αυτά που εκδόθηκαν.[…] Λόγια του Βασίλη Βενετσανόπουλου, στις 4 του Σεπτέμβρη του 1994 στην πλατεία της Χώσεψης,  στην τελετή για την ταφή της τέφρας του Κώστα Πουρναρά.

Η στυγερή δολοφονία του Χρήστου Μαλτέζου

Στις 22 Νοεμβρίου 1938 στην ακτίνα Θ΄ του κάτεργου της Κέρκυρας, με τα πιο απάνθρωπα βασανιστήρια, δολοφονούνταν από τους δημίους του ένας σεμνός αγωνιστής, ένας αλύγιστος επαναστάτης με ξεχωριστές κομματικές αρετές και επαναστατικά προσόντα, ο γραμματέας της Κ.Ε. της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ), Χρήστος Μαλτέζος. Κείνες τις μέρες που δολοφονούνταν ο Χρήστος Μαλτέζος, το ηρωικό ΚΚΕ έκλεινε 20 χρόνια ζωής και δράσης και η ΟΚΝΕ 16 χρόνια σκληρών αγώνων.

ΒΙΒΛΙΟκριτική-παρουσίαση: Κώστα Μπόση, "Αη- Στράτης, Η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941"

Αναδημοσιεύουμε από το φιλικό ιστολόγιο ofisofi την κριτική-παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Μπόση: «ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ, Η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941».


«Αη Στράτης, Η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941».

Ο λόφος του Αγίου Μηνά με το μνημείο για τους 33 εκτοπισμένους που πέθαναν τον χειμώνα του 1941-1942. Ακουαρέλα και χημικό μολύβι του Γ. Φαρσακίδη, 1948-49.

Στα δικαιώματα του πολίτη
θα έπρεπε να ανήκει
και το δικαίωμα
να γνωρίζει την ιστορία του.

Φίλιππος Ηλιού

Με αυτά τα λόγια καλωσορίζει τον επισκέπτη η ιστοσελίδα του Μουσείου Δημοκρατίας στον Αη – Στράτη. 

Κώστα Μπόση: Του Γέρου-Αντρία το Γιατάκι (διήγημα)

      

    Πιδίκλωσε δυο προβατίνες -μια άσπρη και μια λάγια- και τις έκλεισε στη στρούγκα. Ανέβηκε στο κοντινό τσογκάνι, έριξε πέτρες δεξιά-ζερβιά, σφύριξε 2-3 φορές και μάζεψε τα προβατάκια του σωρό. Τα μέτρησε και μουρμούρισε: «Τριάντα δυό. Δεν λείπει κανένα». Έπειτα εκείνα μπροστά, λαλώντας δυο κουδουνάκια κι ένα κυπρί, κι αυτοί πίσω, κουβεντιάζοντας και σαλαγώντας, έφτασαν στο σταυρό.

- Καλά διάφορα! ευχήθηκε ο γέρος κι ακούμπησε το στήθος του στην αγκλίτσα του.

- Ευχαριστώ, μπάρμπα-Αντρία, απάντησε ο χασάπης, μπαίνοντας στο δάσος.

«Πιστεύω στο κόμμα μου και εκεί θα είμαι…» - Άγνωστες πτυχές της ζωής του Κώστα Πουρναρά (Μπόση). (Αφήγηση Χρ. Νταβαντζή – 3)

Ο Χρήστος Νταβαντζής

Αφήγηση Χρήστου Νταβαντζή μέρος τρίτο. Ο Χρήστος Νταβαντζής, συγχωριανός και συναγωνιστής του Κώστα Πουρναρά, είχε αναπτύξει μια στενή φιλική και συντροφική σχέση μαζί του, όπως είδαμε και σε προηγούμενες αναρτήσεις του ιστολογίου, που κράτησε μέχρι που ο Κ.Π. έφυγε από τη ζωή. Τον Σεπτέμβρη του 2011, συναντήσαμε τον 86χρονο (τότε) αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης στο σπίτι του όπου και μας μίλησε για τον Κ.Π. Θυμήθηκε προσωπικές στιγμές που έζησε μαζί του και κουβαλάει στη μνήμη του πάνω από 75 χρόνια, αλλά και στιγμές από τα μεταγενέστερα χρόνια και μας διηγήθηκε χαρακτηριστικά περιστατικά που σκιαγραφούν τη ζωή και τη δράση του κομμουνιστή δάσκαλου-συγγραφέα. Όσα μας διηγήθηκε ο Χρ. Νταβαντζής μαγνητοφωνήθηκαν και παρουσιάζονται από το ιστολόγιο, όπως ακριβώς καταγράφηκαν (με κόκκινο οι ερωτήσεις-παρεμβάσεις του ιστολογίου).

Τρία άγνωστα ντοκουμέντα από τον Αη Στράτη

Έργο του εξόριστου Τ. Τζανετέα

Διηγείται η Λιλίκα Βασιλάκη: «Η ιστορία του κινήματος και του Κόμματός μας είναι τεράστια σε αγώνες, προσφορά και θυσίες. Πολλοί έχουν γράψει βιβλία, δημοσιεύσεις προσωπικών αναμνήσεων και γεγονότων. Όλα πολύτιμα και χρήσιμα για την Ιστορία και για τη διδαχή των νέων γενεών. Φυσικά, πολλά δεν έχουν έρθει στο φως και από δική μας υπαιτιότητα κι αναβλητικότητα. Αφορμή για το σημερινό μου σημείωμα είναι κάτι ανέλπιστο, που έφτασε στα χέρια μου ύστερα από 62 ολόκληρα χρόνια.  Γνώριζα τα γεγονότα αυτά από το σύντροφό μου Αλέξανδρο (Αλέκο) Βασιλάκη, δικηγόρο, εξόριστο τότε στον Αϊ-Στράτη. Αλλο όμως αυτό κι άλλο τα γραπτά που σας στέλνω και που είναι ντοκουμέντα.

H πολιτική σκέψη του Κώστα Μπόση στο μυθιστόρημα «Ο Θωμάς ο Καρατζάς»

ΤΑΣΣΟΣ (Αλεβίζος): Αγωνιστές

Μια εργασία που έγραψε για το ιστολόγιό μας η καλή μας φίλη Σοφία (από το ιστολόγιο ofisofi), με  τίτλο H πολιτική σκέψη του Κώστα Μπόση στο μυθιστόρημα «Ο Θωμάς ο Καρατζάς», παρουσιάζουμε σήμερα με χαρά. Με την σιγουριά πως προσπάθειες σαν αυτή συμβάλλουν στην διάδοση του λογοτεχνικού έργου του Κώστα Μπόση και το κάνουν πιο «προσβάσιμο»,  κυρίως σε όσους ως τώρα αγνοούσαν την ύπαρξή του, την ευχαριστούμε από καρδιάς.

Σκυτούδης, Πέπας, Παπαδάτος – Το χρονικό της δολοφονίας των τριών κομμουνιστών εξόριστων στον Αη Στράτη

Έργο του Γιώργη Δήμου

Τον Απρίλη του 1941 και αφού οι επίσημες αρχές παρέδωσαν τα κλειδιά του ελληνικού κράτους στους χιτλερικούς εισβολείς, οι κομμουνιστές πολιτικοί εξόριστοι στον Αη Στράτη ζητούν από την ελληνική φρουρά που τους κρατάει περιορισμένους να τους αφήσει ελεύθερους να πολεμήσουν για τη λευτεριά της πατρίδας. Ο διοικητής της φρουράς Κουσκούσης τους παραπλανά δήθεν πως το αίτημά τους έγινε δεκτό και τους καλεί στην πλατεία του χωριού για να συζητήσουν τα διαδικαστικά της αποχώρησης από το νησί. Όταν οι εξόριστοι συγκεντρώθηκαν άρχισε να πυροβολεί στο ψαχνό με το περίστροφό του, έχοντας δίπλα του το πρωτοπαλίκαρό του Ντουντουλάκη,  δίνοντας το σύνθημα και στους υπόλοιπους χωροφύλακες. Ακολουθούν καταιγιστικά πυρά. Από τις σφαίρες των συνεργατών των καταχτητών τραυματίζονται θανάσιμα οι Νίκος Παπαδάτος, τσαγκάρης απ' την Αθήνα, Παναγιώτης Πέπας, σταφιδοπαραγωγός από τη Μεσσηνία και  Κώστας Σκυτούδης, σπουδαστής απ' το Βόλο. Υπήρξαν επίσης και πολλοί τραυματίες. Οι ζωντανοί παραδόθηκαν στη συνέχεια από τους «Έλληνες» δημίους τους στους Γερμανούς καταχτητές.